ساکشن ریه: انواع، عوارض، فواید و روش انجام! 

ساکشن ریه، به دلیل مشکلات تنفسی و تجمع ترشحات و بلغم در راه تنفسی بیماران لازم می‌شود. دستگاه تنفسی انسان دارای سیستمی است که هوای تنفسی را از طریق راه‌های هوایی به ریه‌ها منتقل می‌کند. اما در برخی موارد، به دلیل عوامل مختلف، ترشحات و بلغم در راه تنفسی بیماران ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی شود. در این صورت، خالی کردن ترشحات و بلغم از راه تنفسی اهمیت دارد. در ادامه به بررسی انواع مزایا و معایب و روش انجام این کار خواهیم پرداخت، برای آشنایی با این موارد تا آخر مقاله، همراه ما باشید. 

ساکشن ریه چیست؟ 

ساکشن ریه (lung suction)، یک روش درمانی است که برای پاکسازی مخاط و سایر مایعات (ترشح) از ریه‌ها استفاده می‌شود. این روش معمولاً در مواردی که ریه‌ها با مواد مختلفی مانند: مخاط، قطعات غذا یا اشیای کوچک دیگر مسدود شده باشند، استفاده می‌شود. 

ساکشن ریه به کمک یک وسیله خاصی انجام می‌شود که شامل یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است. این لوله به راحتی از طریق دهان یا بینی وارد ریه‌ها می‌شود و با ایجاد مکش، مواد مختلف را از ریه‌ها جمع‌آوری می‌کند. سپس مواد جمع‌آوری شده از طریق لوله در یک مخزن جمع‌آوری و خارج می‌شوند. 

بیشتر بخوانید: ساکشن ریه در منزل: انواع و عوارض آن

انواع ساکشن ریه

ساکشن ریه، به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: با لوله و بدون لوله. در ادامه به توضیح این دو نوع می‌پردازم: 

ساکشن ریه با لوله (Endotracheal Suctioning) 

در این روش، لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر از طریق دهان یا بینی وارد راه تنفسی می‌شود تا مواد مختلف از ریه‌ها را جذب کند. این لوله از طریق سیستم خارجی به یک مخزن جمع‌آوری متصل می‌شود تا محتویات جذب شده از ریه‌ها خارج شوند. 

ساکشن ریه بدون لوله (Open Suctioning) 

در این روش، لوله‌ای برای جذب مواد از ریه‌ها استفاده نمی‌شود. به جای آن، ساکشن ریه با استفاده از ابزارهای دستی مانند کاتتر ساکشن (suction catheter) صورت می‌گیرد. این ابزارها از طریق دهان وارد راه تنفسی می‌شوند و با تولید مکش، مواد مختلف را از ریه‌ها جمع‌آوری می‌کنند. 

فواید

مزایای این روش عبارت‌اند از: 

• بهبود تنفس: ساکشن ریه، مواد غیر ضروری مانند: ترشحات، خون، بلغم و اجسام خارجی را از راه تنفسی و ریه‌ها حذف می‌کند. این عمل باعث بهبود توانایی تنفسی بیمار می‌شود و تنگی نفس را کاهش می‌دهد. 
• پیشگیری از عفونت: حذف مواد آلوده و باکتری‌ها از راه تنفسی و ریه‌ها می‌تواند ریسک ابتلا عفونت را کاهش دهد. بخصوص در بیماران بستری در بیمارستان و واحدهای مراقبت ویژه که معرض خطر عفونت تنفسی هستند، ساکشن ریه می‌تواند بسیار مفید باشد. 
• بهبود اکسیژناسیون: با حذف موانع از مسیر تنفسی، جریان هوای تمیز به ریه‌ها افزایش داده می‌شود و اکسیژناسیون بهتری انجام می‌گیرد. 
• بهبود کارایی تنفسی: با پاکسازی راه تنفسی و ریه‌ها، تنفس بیمار بهبود می‌یابد که منجر به بهبود تبادل گاز در ریه‌ها، کاهش تنگی نفس و در نهایت بهبود عملکرد تنفسی می‌شود. 
• کاهش خطر عوارض: با حذف مواد غیرضروری، ساکشن ریه می‌تواند خطر عوارضی مانند: خونریزی، عفونت ریه، و تشنج ریه را کاهش دهد. 

عوارض

انجام ساکشن ریه ممکن است با عوارض و مضرات کوتاه‌مدت و بلندمدت همراه باشد. این عوارض عبارت‌اند از: 

• خونریزی: خونریزی از راه‌های تنفسی ممکن است به علت آسیب به عروق خونی در ریه‌ها یا سایر علل باشد. این خونریزی ممکن است به صورت خفیف باشد و به صورت خودکار برطرف شود، ولی در برخی موارد نیاز به درمان آن وجود دارد. 
• آسیب به بافت ریه: در برخی موارد، ساکشن ریه ممکن است باعث آسیب به بافت ریه شود. این مسئله معمولاً نادر است، اما ممکن است در صورت انجام نادرست یا استفاده نادرست از وسایل ساکشن، رخ دهد. 
• تهوع و استفراغ: استفاده از لوله ساکشن می‌تواند احساس تهوع و استفراغ را در برخی افراد ایجاد کند. این واکنش معمولاً به دلیل تحریک مخاط‌های تنفسی در ناحیه حلق و معده ایجاد می‌شود. 

مراحل انجام ساکشن ریه

ساکشن ریه به دو طریق با لوله و بدون لوله انجام می‌شود که مراحل انجام آن عبارتند‌از:

1. آماده‌سازی: ابتدا تجهیزات لازم مانند: لوله ساکشن، کاتتر، محلول نمک فیزیولوژیک، مخزن جمع‌آوری، دستکش‌های پزشکی و دستمال‌های تمیز، آماده می‌شوند. 
2. آماده‌سازی بیمار: بیمار را در حالت نیمه‌نشسته قرار داده و سر او را به سمت یک طرف بچرخانید تا راه تنفسی در دسترس باشد. 
3. انتخاب لوله ساکشن: لوله ساکشن را براساس سن و اندازه بیمار انتخاب کنید. لوله باید انعطاف‌پذیری و اندازه کافی برای رسیدن به محل مورد نظر را داشته باشد. 
4. وارد کردن لوله ساکشن: مراحل وارد کردن لوله، عبارت‌اند‌از: 

• ابتدا، محلول نمک فیزیولوژیک را آماده کنید، این محلول برای قسمت‌های خشک یا چسبیده از بلغم و ترشحات استفاده می‌شود. 
• لوله ساکشن را به خوبی تمیز کنید و در محل آماده‌سازی قرار دهید. 
• لوله را به آرامی وارد راه تنفسی کنید تا به محل مورد نظر در ریه‌ها برسد. لوله، معمولاً از طریق دهان وارد شده و تا محل مناسب در ریه‌ها پیش می‌رود. 

5. جذب محتویات: برای جذب محتویات مراحل زیر را انجام دهید: 

• به آرامی لوله ساکشن را به عقب بکشید تا مواد مختلف از ریه‌ها جذب شوند. 
• حین جذب محتویات، به مدت حدود ۱۰ الی ۱۵ ثانیه لوله را نگه دارید و در همین حین مکش نمایید. 
• پس از اتمام جذب، لوله ساکشن را با یک چرخش به آرامی بیرون بکشید. 

6. تکرار عملیات: اگر نیاز به تمیز کردن بیشتری از ریه‌ها وجود دارد، می‌توانید مراحل ۴ و ۵ را تکرار کنید. در هر بار جذب بعد از هر ساکشن، لوله ساکشن را با محلول نمک فیزیولوژیک پاک کنید و لوله را به آرامی بیرون بکشید تا راه تنفسی آزاد شود. 
7. ارزیابی بیمار: پس از انجام ساکشن ریه، بیمار را ارزیابی کنید و نشانه‌ها و علائمی مانند: تنگی نفس، تغییر در تنفس، رنگ پوست و اکسیژناسیون را مورد بررسی قرار دهید. 

ساکشن ریه در خانه

مهم‌ترین چالشی که بعد از ترخیص بیماران دارای مشکلات تنفسی، اکثر خانواده‌ها با آن رو به رو می‌شوند، مراقبت از آن‌ها در منزل است. معمولا این بیماران نیاز به انجام ساکشن در منزل دارند. خدمات ساکشن در منزل می‌تواند به بیماران کمک کند که در اسرع وقت و بدون نیاز به مراجعه حضوری به بیمارستان خطر را دفع کنند. مرکز مهر درمان این خدمات را برای بیماران در خانه توسط نیروهای متخصص و مجرب انجام می‌دهد. برای انجام این خدمات می‌توانید فرم درخواست خود را از طریق وبسایت مهر درمان ثبت کنید. 

همچنین بخوانید: تخلیه آب ریه در منزل چگونه انجام می‌شود؟

کلام پایانی 

خالی کردن ترشحات و بلغم از راه تنفسی، فرآیندی است که در بیماران با مشکلات تنفسی و تجمع ترشحات در راه هوایی استفاده می‌شود. علل ایجاد نیاز به ساکشن ریه می‌تواند شامل بیماری‌های تنفسی مانند: برونشیت، آسم، عفونت ریه و عوامل خارجی (مانند: آلودگی هوا و تماس با مواد آلرژی‌زا، بیماری‌های عفونی) باشد. ساکشن ریه با خالی کردن ترشحات و بلغم از راه تنفسی، بهبود تنفس بیمار را فراهم می‌کند و از عوارض جدی مانند: انسداد راه‌های تنفسی جلوگیری می‌کند. قبل از انجام ساکشن ریه، بیمار باید در حالت نیمه‌نشسته قرار گیرد، دست‌ها شسته و تجهیزات لازم آماده شود. این فرآیند باید توسط پزشک یا پرستار انجام شود. 

سوالات متداول