انواع دیالیز که باید بشناسید!
این مقاله توسط پزشکان متخصص مهر درمان بازبینی و تایید شده است .
در پزشکی بالینی، اصطلاح دیالیز به روشی اطلاق می‌شود که وقتی کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند، دیالیز جایگزین عملکرد آن‌ها می‌شود. بنابراین دیالیز به عنوان یک روش درمانی جایگزین برای کلیه نیز نامیده می‌شود. دیالیز برای حذف آب اضافی، مواد زائد و مواد دفعی از خون، استفاده می‌شود که در غیر این صورت منجر به علائم خطرناک مسمومیت خواهد شد. در عامیانه، اصطلاح دیالیز معمولاً به معنای همودیالیز یا شستشوی خون است، اگرچه روش‌های دیگری مانند دیالیز صفاقی نیز قابل انجام است. بیماران مبتلا به بیماری کلیوی شدید و مزمن به درمان طولانی مدت جایگزینی کلیه نیاز دارند زیرا بدن دائماً در حال تولید محصولات دفعی جدید است. دیالیز در طول زندگی یا تا زمانی که کلیه‌های بیمار با پیوند کلیه جایگزین شوند، کاربرد دارد. ما در این مقاله به بررسی انواع دیالیز پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
وظایف کلیه‌ها چیست؟
کلیه‌ها وظایف بسیاری را در بدن انجام می‌دهند. یکی از وظایف اصلی آن‌ها تصفیه کردن خون است. کلیه مواد دفعی متابولیک و مواد سمی را از خون فیلتر کرده و همراه با آب و املاح اضافی به شکل ادرار از بدن دفع می‌کند. بنابراین آن‌ها تعادل مایع، الکترولیت و اسید- باز را تنظیم می‌کنند و نقش مهمی در کنترل فشار خون دارند. علاوه بر این، کلیه‌ها نیز وظایف مهمی در تعادل هورمونی و ویتامین دارند. به طور معمول هر فردی دو کلیه دارد. اگر یکی از دو کلیه در حین جراحی آسیب ببیند یا برداشته شود، کلیه دیگر تقریباً تمام عملکرد آن را بر عهده می‌گیرد. با این وجود، اگر هر دو کلیه دیگر نتوانند عملکرد سم زدایی و دفع را انجام دهند، درمان جایگزین کلیه (دیالیز) ضروری است.
چه زمانی دیالیز انجام می‌شود؟
بسیاری از موادی که در طول متابولیسم ایجاد می‌شوند باید با ادرار دفع شوند، در غیر این صورت باعث مسمومیت بدن می‌شوند. دیالیز وظیفه حیاتی حذف چنین مواد زائد و آب اضافی از خون را در زمانی که کلیه‌ها قادر به انجام این عملکرد نیستند، دارد. شروع دیالیز زمانی در نظر گرفته می‌شود که فعالیت کلیه به 10 تا 15 درصد کاهش یافته باشد.
همچنین مطالعه کنید : آزمایش بررسی عملکرد کلیه‌ها
نارسایی مزمن کلیه
شایع‌ترین علت نارسایی کلیه (نارسایی کلیوی) بیماری‌های مزمنی است که در آن کلیه‌ها در مدت زمان طولانی‌تری به طور فزاینده‌ای آسیب می‌بینند. سایر علل احتمالی نارسایی مزمن کلیه واکنش‌های التهابی در کلیه‌ها (گلومرولونفریت)، بیماری‌های عروق خونی (مانند تصلب شرایین)، استفاده از برخی داروها یا ناهنجاری‌های مادرزادی است.
نارسایی حاد کلیه
می‌تواند منجر به انجام دیالیز شود، اما این امر کمتر رایج است و اغلب موقتی است. نارسایی حاد کلیه در عرض چند روز تا چند هفته ایجاد می‌شود و کلیه‌ها به طور نسبتاً ناگهانی توانایی خود را از دست می‌دهند. عوامل احتمالی نارسایی حاد کلیه عبارتند از: بیماری‌های جدی همراه با نارسایی گردش خون، عدم تعادل الکترولیت‌ها، مسمومیت خون (سپسیس)، اعمال جراحی بزرگ یا مصرف داروی نامناسب.
انواع دیالیز
دیالیز انواع مختلفی دارد. انواع دیالیز عبارتند از: همودیالیز (HD) و دیالیز صفاقی (PD). ما در این قسمت به بررسی انواع دیالیز پرداخته‌ایم.
همودیالیز (HD)
همودیالیز از سیستمی متشکل از چندین غشای پلاستیکی تشکیل شده است که از طریق آن خون پمپاژ می‌شود. در طرف دیگر محلول نمکی وجود دارد که مواد زائد از اختلاف غلظت در آن عبور می‌کنند. که به آن اولترافیلتراسیون گفته می‌شود. این روش از دیالیز 3-5 ساعت طول می‌کشد و به حدود 120 لیتر آب نیاز دارد.
در طول همودیالیز چه اتفاقی می‌افتد؟
در شروع درمان همودیالیز، یک پرستار یا تکنسین دیالیز دو سوزن را در بازوی شما قرار می‌دهد. اگر قرار دادن سوزن‌ها شما را آزار می‌دهد، می‌توان از کرم یا اسپری بی‌حس کننده استفاده کرد. هر سوزن به یک لوله نرم متصل به دستگاه دیالیز متصل می‌شود. در طول همودیالیز، خون شما از طریق فیلتری به نام دیالیز پمپ می‌شود. دستگاه دیالیز خون را از طریق فیلتر پمپ می‌کند و خون را به بدن شما باز می‌گرداند. در طول فرآیند، دستگاه دیالیز فشار خون شما را بررسی می‌کند و سرعت آن را کنترل می‌کند.
دیالیز صفاقی (PD)
در دیالیز صفاقی، صفاق بیمار کلیوی به عنوان یک فیلتر طبیعی عمل می‌کند. دیالیز صفاقی وظایف پاکسازی کلیه را بر عهده می‌گیرد. دیالیز صفاقی مستقیماً در حفره شکمی انجام می‌شود. قبل از شروع درمان دیالیز صفاقی، معمولاً یک لوله نازک، به اصطلاح کاتتر، با جراحی در حفره شکمی قرار داده می‌شود. این کاتتر یک دسترسی موقت یا دائمی از بیرون به داخل حفره شکمی ایجاد می‌کند. انتهای بیرونی شلنگ روی شکم قابل مشاهده است. یک کیسه با محلول شستشوی استریل (محلول دیالیز) به آن متصل می‌شود. این محلول به داخل حفره شکمی وارد می‌شود تا سموم را از رگ‌های خونی از طریق صفاق خارج کند. دیالیز صفاقی گزینه مناسبی برای بیمارانی است که همودیالیز را بسیار طاقت فرسا می‌دانند، مانند افراد مسن، نوزادان و کودکان.
همودیالیز متناوب
کلیه‌ها برای از بین بردن مواد زائد و سایر عملکردها بسیار مهم هستند. در همودیالیز متناوب، خون از طریق یک لوله انعطاف پذیر به نام کاتتر از بیمار خارج می‌شود. همودیالیز متناوب مانند کلیه‌ها، مواد زائد را از خون خارج می‌کنند. سپس خون تصفیه شده از طریق کاتتر دیگر به بیمار باز می‌گردد. این سیستم مانند یک کلیه مصنوعی کار می‌کند. کسانی که قرار است همودیالیز شوند نیاز به جراحی برای بزرگ کردن رگ خونی در بازو را دارند. بزرگ شدن ورید امکان قرار دادن کاتترها را فراهم می‌کند. همودیالیز معمولاً سه بار در هفته و به مدت 3 تا 4 ساعت در روز انجام می‌شود. همودیالیز را می‌توان در یک مرکز دیالیز ویژه در بیمارستان یا به صورت دیالیز در منزل انجام داد.
نظرات: