انواع اختلالات حرکتی که لازم است بشناسید!

اختلالات حرکتی گروه بزرگی از بیماری‌های عصبی هستند. برای مثال، بیماری پارکینسون، دیستونی، لرزش، تیک یا سندرم پاهای بیقرار را شامل می‌شود. انواع اختلالات حرکتی اغلب کیفیت زندگی را کاهش می‌دهند. درمان این اختلالات به علت آن‌‌ها بستگی دارد. در بسیاری از موارد، اختلالات حرکتی قابل درمان نیستند. درنتیجه هدف از درمان به حداقل رساندن علائم است. در این مقاله به بررسی انواع اختلالات حرکتی می‌پردازیم. 

انواع اختلالات حرکتی

همانطور که گفته شد، اختلالات حرکتی، ناشی از بیماری‌های عصبی هستند و به همین علت انواع مختلفی دارند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین انواع اختلالات حرکتی پرداخته‌ایم.

آتاکسی

آتاکسی یک اختلال دژنراتیو است که بر مغز، ساقه مغز یا نخاع تأثیر می‌گذارد. این امر می‌تواند منجر به کلافگی، عدم دقت، بی ثباتی، عدم تعادل، لرزش یا عدم هماهنگی در حین انجام حرکات ارادی شود. بیماران ممکن است اغلب به دلیل راه رفتن ناپایدار زمین بخورند. آتاکسی همچنین می‌تواند بر گفتار و حرکت چشم‌ها تأثیر بگذارد. درمان آتاکسی پارکینسونیسم (یا پارکینسونیسم به هر علتی) استفاده از L-DOPA خوراکی است. سایر داروهای مورد استفاده برای درمان آتاکسی مرتبط با پارکینسونیسم (یا پارکینسونیسم به هر علتی) شامل آنتی کولینرژیک‌ها، آگونیست‌های دوپامین، آمانتادین، سلژیلین و انتاکاپون است. در کودکان مبتلا به آتاکسی، معمولا فقط آنتی کولینرژیک تجویز می‌شود.

دیستونی

یک اختلال عضلانی عصبی است که با اسپاسم عضلانی غیر ارادی مشخص می‌شود. دیستونی ناشی از عملکرد غیرطبیعی بخشی از مغز است که به کنترل هماهنگی حرکت کمک می‌کند. این نواحی از مغز سرعت و سیال بودن حرکت را کنترل می‌کنند و از حرکات ناخواسته جلوگیری می‌کنند.

لرزش اساسی

این لرزش حدود پنج میلیون نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار می‌دهد. لرزش اساسی بیشتر در بزرگسالان بالای 65 سال دیده می‌شود. این لرزش ناشی از ناهنجاری‌هایی در مناطقی از مغز است که حرکت را کنترل می‌کند و غیرعادی است. حدود 50 درصد از بیماران سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. این وضعیت معمولاً منجر به عوارض جدی نمی‌شود، اما مطمئناً می‌تواند در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند و باعث ناراحتی شود.

در برخی موارد، فیزیوتراپی یا تغییر در شیوه زندگی ممکن است علائم این اختلال را بهبود بخشد. اگر این وضعیت بر توانایی بیمار در انجام کارهای روزانه تأثیر بگذارد و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی داشته باشد، دارو یا جراحی در نظر گرفته می‌شود. حدود 50 تا 75 درصد از بیمارانی که دارو مصرف می‌کنند، لرزش خود را کاهش می‌دهند. بتا بلاکرها، داروهای ضد تشنج، بنزودیازپین‌ها و مهارکننده‌های کربنیک انیدراز اغلب تجویز می‌شوند. بتابلاکرها معمولاً برای بیماران جوانتر تجویز می‌شوند زیرا ممکن است باعث از دست دادن حافظه و سردرگمی در بیماران مسن شوند. تزریق بوتاکس به مسدود کردن ارتباط بین عصب و عضله کمک می‌کند و ممکن است لرزش را کاهش دهد.

اگر لرزش آنقدر شدید باشد که باعث ناتوانی شود، ممکن است جراحی توصیه شود. تالاموتومی عمداً بخشی از ناحیه اعماق مغز را که پیام‌های حسی دریافت می‌کند و ناحیه‌ای به نام تالاموس را از بین می‌برد. حدود 75 درصد از بیمارانی که تحت این روش قرار می‌گیرند، در یک طرف بدن خود تسکین پیدا می‌کنند. جراحی در دو طرف تالاموس به ندرت انجام می‌شود، زیرا خطر از دست دادن گفتار زیاد است. تحریک عمیق مغز یکی دیگر از گزینه‌های جراحی در موارد شدید لرزش اساسی است که به دارو پاسخ نداده است.

بیماری هانتینگتون

بیماری هانتینگتون یک بیماری پیشرونده، دژنراتیو و کشنده است که در اثر زوال برخی سلول‌های عصبی ایجاد می‌شود. هیچ درمانی برای بیماری هانتینگتون وجود ندارد، بنابراین درمان بر کاهش علائم، جلوگیری از عوارض و کمک به بیماران و اعضای خانواده در کنار آمدن با چالش‌های روزانه متمرکز است. پزشکان ممکن است داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد افسردگی، آرام بخش، تثبیت کننده‌های خلق و خو یا تزریق بوتاکس را تجویز کنند. این داروها در کمترین دوز موثر تجویز می‌شوند، زیرا همه این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. بیماری هانتینگتون معمولاً طی 10 تا 30 سال دوره پایانی کامل خود را طی می‌کند. محققان مشاهده کرده‌اند که هر چه زودتر علائم در زندگی رخ دهد، بیماری اغلب سریع‌تر پیشرفت می‌کند.

آتروفی چندگانه سیستم (MSA)

MSA یک بیماری پیشرونده و تخریب کننده عصبی است که بر حرکت، فشار خون و سایر عملکردهای بدن تأثیر می‌گذارد. از آنجایی که علائم، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. طیف متفاوتی از علائم به عنوان سه بیماری مختلف؛ سندرم شای- دراگر، دژنراسیون استریاتونیگرال و آتروفی اولیووپونتوسربلار طبقه بندی می‌شود. ممکن است برای درمان برخی از علائم مرتبط با این بیماری دارو تجویز شود. لوودوپا و آگونیست‌های دوپامین که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می‌شوند ممکن است در درمان کندی و سفتی در برخی از بیماران موثر باشند. افت فشار خون ارتواستاتیک را می‌توان با تجویز داروهایی که فشار خون را افزایش می‌دهند، بهبود بخشید.

میوکلونوس

یک انقباض یا اسپاسم متناوب یک عضله یا گروهی از عضلات است. میوکلونوس به چندین نوع اصلی و زیر شاخه‌های زیادی طبقه بندی می‌شود. شایع‌ترین نوع میوکلونوس قشری است که از ناحیه‌ای از مغز به نام قشر حسی حرکتی ناشی می‌شود. حرکات تند و سریع معمولا دارای ریتم منظمی هستند و ممکن است به یک عضله یا گروه عضلانی (کانونی) یا چند گروه عضلانی مختلف (چند کانونی) محدود شوند. آنها ممکن است بدون علت آشکار یا در نتیجه بسیاری از بیماری‌ها رخ دهند. برخی از بیماری‌های مرتبط با میوکلونوس عبارتند از: بیماری سلیاک، سندرم آنجلمن، بیماری هانتینگتون، سندرم رت، بیماری کروتزفلد جاکوب و بیماری آلزایمر. شایع‌ترین نوع میوکلونوس محیطی اسپاسم همی صورت است که ممکن است بدون هیچ دلیل زمینه‌ای رخ دهد یا در اثر فشردگی عصب صورت ایجاد شود.

میوکلونوس با تجویز داروهایی که به کاهش علائم کمک می‌کنند، درمان می شود. در برخی موارد، نتایج موثر با ترکیب چند دارو به دست می‌آید. برخی از داروهای تجویز شده عبارتند از: باربیتورات‌ها، فنی توئین، پریمیدون، سدیم والپروات و آرام بخش کلونازپام.

بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال پیشرونده است که در اثر تخریب سلول‌های عصبی در بخشی از مغز به نام ماده سیاه که حرکت را کنترل می‌کند، ایجاد می‌شود. این سلول‌های عصبی می‌میرند یا دچار اختلال می‌شوند و توانایی تولید یک ماده شیمیایی مهم به نام دوپامین را از دست می‌دهند. پارکینسون علائم رایج بسیاری از جمله لرزش ایجاد می‌کند.

اکثر بیماران پارکینسون با داروهایی برای تسکین علائم بیماری درمان می‌شوند. برخی از داروهای رایج مورد استفاده عبارتند از: پیش سازهای دوپامین، آگونیست‌های دوپامین و آنتی کولینرژیک‌ها. جراحی زمانی در نظر گرفته می‌شود که اثربخشی داروها ثابت شده باشد. تحریک عمیق مغز (DBS) هسته ساب تالاموس یا گلوبوس پالیدوس می‌تواند در درمان تمام ویژگی‌های حرکتی اولیه پارکینسون موثر باشد و گاهی اوقات کاهش قابل توجهی در دوز دارو را ممکن می‌سازد. تالاموتومی می‌تواند با قرار دادن یک ضایعه کوچک در هسته خاصی از تالاموس به توقف لرزش کمک کند.

فلج فوق هسته‌ای پیشرونده (PSP)

PSP یک اختلال مغزی نادر است که باعث مشکلات عصبی جدی و دائمی می‌شود. افراد مبتلا به PSP از دست دادن تدریجی سلول‌های خاص مغز را تجربه می‌کنند که باعث کند شدن حرکت و کاهش کنترل راه رفتن، تعادل، بلع، گفتار و حرکت چشم می‌شود. اغلب تغییرات شخصیتی و شناختی رخ می‌دهد که باعث طغیان عاطفی و کاهش توانایی‌های فکری می‌شود. این بیماری بیشتر افراد 40 تا 60 ساله را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولاً دوره پایانی کامل خود را در 6 تا 10 سال می‌گذراند. متاسفانه، هیچ داروی موثری برای درمان PSP وجود ندارد. داروهایی که ممکن است فواید جزئی داشته باشند لوودوپا، آمانتادین و آمی تریپتیلین هستند. تزریق بوتاکس ممکن است برای درمان بلفارواسپاسم (بستن غیر ارادی پلک) که در برخی از افراد مبتلا به PSP رخ می‌دهد، استفاده شود.

اسپاستیسیتی

افزایش انقباضات عضلانی است که باعث سفتی یا سفت شدن عضلات می‌شود که ممکن است در حرکت، گفتار و راه رفتن اختلال ایجاد کند. اسپاستیسیتی معمولاً در اثر آسیب به بخشی از مغز یا نخاع ایجاد می‌شود که حرکات ارادی را کنترل می‌کند. ممکن است ناشی از آسیب نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس، فلج مغزی، سکته مغزی، آسیب مغزی ناشی از کمبود اکسیژن، آسیب شدید سر و بیماری‌های متابولیک مانند بیماری لو گریگ (ALS) باشد. درمان این نوع از اختلال حرکتی شامل داروهایی مانند باکلوفن، دیازپام، تیزانیدین و کلونازپام می‌شود. همچنین فیزیوتراپی در منزل با تمرینات عضلانی خاص برای کمک به کاهش شدت علائم تجویز می‌شود.

دیسکینزی دیررس (TD)

TD یک اختلال عضلانی است که در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از انواع داروهای ضد روان پریشی و اعصاب ایجاد می‌شود. TD با حرکات تکراری، غیر ارادی و بدون هدف مانند پلک زدن چشم یا حرکات سریع پا و بازو مشخص می‌شود. درصد بیمارانی که دچار TD شدید یا غیرقابل برگشت می‌شوند، نسبت به بیمارانی که درمان طولانی مدت آنتی سایکوتیک دریافت می‌کنند، بسیار کم است. افراد مسن نسبت به افراد جوان بیشتر مستعد ابتلا به TD پایدار و غیرقابل برگشت هستند.