15 علائم نارسایی تنفسی که باید بدانید

نارسایی تنفسی  زمانی رخ می‌دهد که ریه‌ها نتوانند اکسیژن کافی را برای خون فراهم کنند. نارسایی تنفسی منجر به دریافت ناکافی اکسیژن (هیپوکسمی) و افزایش دی‌اکسیدکربن در خون (هیپرکاپنی) می‌شود. هیپرکاپنیا افزایش حجم دی‌اکسیدکربن در خون است و یکی از علائم بیماری‌های مختلف تنفسی است. در نارسایی تنفسی، راه‌های هوایی به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و دیگر نمی‌توانند آن‌طور که باید عمل کنند. در این صورت نیاز به درمان و تجهیزات کمک تنفسی از جمله ونتیلاتور دارد. در این بخش همراه ما باشید تا در خصوص نارسایی تنفسی و راهکارهای لازم آن صحبت کنیم.

نارسایی تنفسی چیست؟

نارسایی تنفسی وضعیتی است که در نتیجه عدم دریافت اکسیژن کافی در بدن ایجاد می‌شود. در این حالت، از آنجایی که بافت‌ها و اندام‌های بدن نمی‌توانند اکسیژن کافی دریافت کنند، عملکرد آنها مختل می‌شود و حتی گاهی ممکن است مرگ رخ دهد. COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه)  شایع‌ترین بیماری است که باعث نارسایی تنفسی می‌شود. بزرگ‌ترین علت COPD سیگارکشیدن است و بسیار شایع‌تر از سرطان ریه است.

علائم نارسایی تنفسی

علائم نارسایی تنفسی به دلیل اکسیژن ناکافی یا دی اکسید کربن اضافی در جریان خون رخ می‌دهد. یافته‌هایی مانند موارد زیر ممکن است رخ دهد:

• تنگی نفس
• سیانوز (رنگ مایل به آبی در پوست، به ویژه در اطراف دهان، چشم ها و ناخن‌ها)
• ضربان قلب سریع
• سرفه یا خس خس سینه
• سردرد شدید
• افزایش تعداد تنفس
• سردرگمی یا سرگردانی
• انقباضات عضلانی
• فشار خون
• سردرد
• خواب آلودگی و خواب آلودگی
• آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
• تماشا کردن
• غش کردن
• وحشت زدگی

علل نارسایی تنفسی

علل نارسایی تنفسی عبارت‌اند از:

• بیماری‌های ریوی: به عنوان مثال، بیماری‌های ریوی مانند آسم، برونشیت، آمفیزم و فیبروز می‌توانند باعث نارسایی تنفسی شوند.
• نارسایی قلبی: در افراد مبتلا به نارسایی قلبی، دریافت اکسیژن ممکن است به دلیل پمپاژنکردن خون کافی توسط قلب کاهش یابد.
• ضعف عضلانی: ضعف، به ویژه عضلات تنفسی، می‌تواند باعث نارسایی تنفسی شود.
• انسداد نای یا برونش: به عنوان مثال، انسداد نای یا برونش‌ها به دلیل تومورها، اجسام خارجی یا کیست‌ها می‌تواند باعث نارسایی تنفسی شود.
• گازها یا داروهای سمی: به عنوان مثال، مسمومیت با مونوکسید کربن، مسمومیت با اسید، یا عوارض جانبی برخی داروها می‌تواند باعث نارسایی تنفسی شود.
• بیماری‌های عصبی: به عنوان مثال، بیماری‌های عصبی مانند آسیب نخاعی، سندرم گیلن باره یا میاستنی گراویس می‌توانند باعث نارسایی تنفسی شوند.
• هوای گرم و مرطوب: در هوای گرم و مرطوب، سیستم تنفسی مشکل می‌شود و ممکن است نارسایی تنفسی رخ دهد.

تشخیص نارسایی تنفسی

نارسایی تنفسی از طریق یک سری آزمایشات و معاینات تشخیص داده می‌شود. روش‌های زیر را می‌توان در فرایند تشخیص استفاده کرد:

• معاینه فیزیکی: پزشک صداهای تنفس، تعداد و عمق تنفس، دمای بدن و نبض بیمار را اندازه‌گیری می‌کند و به دنبال علائم سیستم تنفسی می‌گردد.
• تست‌های عملکرد تنفسی: به عنوان مثال، توانایی تنفس با استفاده از دستگاه‌هایی مانند اسپیرومتر یا کاپنوگرافی اندازه‌گیری می‌شود.
• اشعه ایکس: تصاویری از ریه‌ها گرفته می‌شود و شرایطی که ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود بررسی می‌شود.
• آزمایش خون: آزمایش‌های خون مربوط به سطح اکسیژن و سایر عملکردهای تنفسی انجام می‌شود.
• بیوپسی ریه: نمونه‌های بافت ریه گرفته می‌شود و شرایطی که ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود بررسی می‌شود.

هنگامی که نارسایی تنفسی تشخیص داده می‌شود، یک برنامه درمانی برای تعیین علت ایجاد می‌شود و بیمار تحت درمان قرار می‌گیرد.

روش‌های درمان نارسایی تنفسی

روش‌های درمان نارسایی تنفسی بسته به علت ممکن است متفاوت باشد. اما به طور کلی می‌توان از روش‌های درمانی زیر استفاده کرد:

• درمان دارویی: برای درمان بیماری که باعث نارسایی تنفسی می‌شود می‌توان از داروها استفاده کرد. برای مثال، گشادکننده‌های برونش برای آسم و برونشیت، داروهای قلبی برای نارسایی قلبی، یا جراحی برای انسداد نای.
• حمایت تنفسی: اکسیژن درمانی ممکن است برای افراد بیمار مبتلا به نارسایی تنفسی انجام شود. علاوه بر این، پشتیبانی تنفسی را می‌توان با استفاده از دستگاه‌هایی مانند ونتیلاتور استفاده کرد. (در ادامه به توضیح بیشتر می‌پردازیم.)
• فیزیوتراپی: آموزش تنفس یا فیزیوتراپی را می‌توان برای افراد مبتلا به نارسایی تنفسی اعمال کرد. هدف از این کار تقویت عضلات تنفسی و کاهش نارسایی تنفسی است.
• رژیم غذایی و ورزش: ورزش منظم و رژیم غذایی سالم برای افراد مبتلا به نارسایی تنفسی توصیه می‌شود. هدف از این کار کاهش وزن بدن و کاهش نارسایی تنفسی است.
• حمایت روانی: حمایت روانی برای افراد مبتلا به نارسایی تنفسی مهم است. این به بیماران کمک می‌کند استرسی را که تجربه می‌کنند کاهش دهند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

علاوه بر این، خدمات توانبخشی و مراقبت در منزل ممکن است برای افراد مبتلا به نارسایی تنفسی ارائه شود.

نارسایی تنفسی چگونه شروع می‌شود؟

نارسایی تنفسی معمولاً در نتیجه یک بیماری یا شرایط مربوط به سیستم تنفسی رخ می‌دهد. سیر بیماری یا وضعیتی که باعث نارسایی تنفسی می‌شود ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی نارسایی تنفسی به شرح زیر شروع می‌شود:

• در ابتدا، بیمار ممکن است علائم تنفسی را احساس نکند. به عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند آسم یا برونشیت ممکن است در مرحله اول علائمی ایجاد نکنند.
• با پیشرفت بیماری، علائم تنفسی ظاهر می‌شود. به عنوان مثال، علائمی مانند تنگی نفس، سرفه، ضعف و درد قفسه سینه ممکن است مشاهده شود.
• با پیشرفت بیماری یا شرایطی که باعث نارسایی تنفسی می‌شود، بیمار کاهش توانایی دم و بازدم را تجربه می‌کند. این باعث می‌شود سطح اکسیژن کاهش یابد و بافت‌ها و اندام‌های بدن اکسیژن کافی دریافت نکنند. با پیشرفت نارسایی تنفسی، بیمار به اکسیژن بیشتری نیاز دارد و سرعت و عمق تنفس افزایش می‌یابد.
• اگر بیماری یا شرایطی که باعث نارسایی تنفسی می‌شود درمان نشود، نارسایی تنفسی ممکن است پیشرفت کند و عملکرد بافت‌ها و اندام‌های بدن بدتر شود و حتی منجر به مرگ شود.

آیا نارسایی تنفسی درمان می‌شود؟

نارسایی تنفسی معمولاً یک بیماری قابل درمان است. با این حال، بسته به دلایلی که می‌خواهید درمان کنید و سطح بیماری ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، تشخیص و درمان زودهنگام یک بیماری ریوی که باعث نارسایی تنفسی می‌شود، نتایج بهتری به همراه دارد، در حالی که درمان بیماری پیشرفته دشوارتر است. همراه با درمان بیماری یا شرایطی که باعث نارسایی تنفسی می‌شود، درمان‌های حمایتی نیز برای کاهش علائم ناشی از نارسایی تنفسی به بیمار داده می‌شود. به عنوان مثال، اکسیژن درمانی، تهویه مکانیکی، آموزش تنفس، فیزیوتراپی و حمایت روانی. همچنین برای افراد مبتلا به نارسایی تنفسی مهم است که در طول درمان به طور منظم بررسی شوند. این کار برای نظارت بر مؤثربودن درمان و پیشرفت بیماری انجام می‌شود.

با این حال، برای برخی از شرایط که باعث نارسایی تنفسی می‌شوند، بهبودی کامل ممکن است امکان‌پذیر نباشد؛ در برخی موارد، هدف تنها کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

ونتیلاتور

ونتیلاتور یک دستگاه حمایت‌کننده تنفسی است. ونتیلاتور ممکن است در حین جراحی یا هنگام درمان یک بیماری جدی ریوی یا سایر شرایطی که بر تنفس طبیعی تأثیر می‌گذارد استفاده شود. هواکش‌ها بیشتر در بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند؛ اما گاهی اوقات در محیط خانه نیز استفاده می‌شوند.  همچنین به ونتیلاتور؛ ونتیلاتور مکانیکی، ماسک تنفسی، ماسک تنفسی یا تنفس مصنوعی نیز می‌گویند. این دستگاه به بیمارانی که از نارسایی تنفسی رنج می‌برند کمک می‌کند تا:

• توانایی نفس‌کشیدن خود را ازدست‌داده‌اند، تنفس می‌کنند.
• اکسیژن را به ریه‌ها می‌برند.
• دی‌اکسیدکربن را از بدن خارج می‌کنند (دی‌اکسیدکربن یک گاز زباله است که می‌تواند سمی نیز باشد).
• به بیماران اجازه می‌دهند راحت‌تر نفس بکشند.

چه کسی به یک دستگاه پشتیبانی تنفسی (ونتیلاتور) نیاز دارد؟

ونتیلاتورها بیشتر در بیماران تحت بیهوشی عمومی در حین جراحی استفاده می‌شود. قرص‌های خواب‌آور، مسکن‌های قوی و داروهای شل‌کننده عضلانی که برای ایجاد بی‌هوشی استفاده می‌شوند، بر سیستم تنفسی تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین، از یک ونتیلاتور برای پشتیبانی از تنفس استفاده می‌شود.

علاوه بر این، هنگامی که عملکرد ریه در نتیجه یک بیماری یا شرایط مختل می‌شود، ممکن است لازم باشد که از تنفس با دستگاه تنفس مصنوعی پشتیبانی شود. در این صورت از ونتیلانور در منزل برای مراقبت از بیمار استفاده می‌شود.

استفاده از پشتیبانی تنفسی در صورت اختلال در عملکرد ریه

هنگامی که بیماری، شرایط یا عامل دیگری تنفس را مختل می‌کند، ممکن است نیاز به ونتیلاتور باشد. حتی اگر فرد بتواند به تنهایی نفس بکشد، ممکن است نیاز به تلاش و انرژی زیادی برای نفس‌کشیدن داشته باشد. ممکن است دچار تنگی نفس و ناراحتی شدید شوید. در چنین شرایطی ونتیلاتور می‌تواند تنفس را تسهیل کرده و کار تنفس را کاهش دهد. بیمارانی که نمی‌توانند نفس بکشند نیز به ونتیلاتور متصل می‌شوند. بسیاری از بیماری‌ها، شرایط و عوامل مؤثر بر عملکرد ریه وجود دارد:

• پنومونی و سایر عفونت ها
• COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه) یا سایر بیماری‌های ریوی
• بیماری‌ها، آسیب‌ها، شرایطی که بر اعصاب و ماهیچه‌ها تأثیر می‌گذارند که در عملکرد تنفسی نقش دارند (آسیب‌های طناب نخاعی، فلج اطفال، میاستنی گراویس، گیلن – بار، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک -ALS)
• آسیب به سر، خونریزی مغزی، سکته مغزی
• مصرف دوزهای بالای دارو

ونتیلاتور به فرد کمک می‌کند تا زمانی که بهبود یابد نفس بکشد. اگر بهبودی کافی برای نفس‌کشیدن به تنهایی وجود نداشته باشد، نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی ممکن است تا پایان عمر ادامه یابد.

ونتیلاتور چه تأثیری روی بیماری تنفسی دارد؟

ونتیلاتورها درد ایجاد نمی‌کنند. لوله موجود در راه هوایی ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند. آنها همچنین ممکن است در توانایی خوردن و صحبت‌کردن اختلال ایجاد کنند. لوله‌ای که در راه هوایی قرار می‌گیرد ممکن است یک لوله داخل تراشه باشد که از طریق دهان (گاهی اوقات از طریق بینی) قرار می‌گیرد یا ممکن است یک لوله تراکئوستومی باشد که مستقیماً از دیواره قدامی گردن وارد نای می‌شود. ممکن است در حضور لوله تراکئوستومی بتوان غذا خورد و صحبت کرد.

ونتیلاتور فعالیت‌ها و حرکات روزانه را تا حد زیادی محدود می‌کند. حتی اگر بتوان روی تخت یا روی صندلی راحتی نشست، نمی‌توان زیاد حرکت کرد و از محیط فعلی دور شد.

هنگامی که برای مدت زمان طولانی نیاز به ونتیلاتور باشد، می‌توان از دستگاه قابل‌حمل استفاده کرد. چنین وسیله‌ای ممکن است فرد را قادر به حرکت و خروج راحت‌تر کند، اما لازم است که دستگاه تنفس مصنوعی همیشه همراه فرد باشد. با تنظیم ونتیلاتور با توجه به شرایط بیمار، مکانیسمی که به دستگاه اجازه می‌دهد هوا را به ریه‌ها ارسال کند، فعال می‌شود. در مواردی که این مکانیسم نتواند توسط بیمار در زمان از پیش تعیین شده فعال یا فعال شود، ونتیلاتور به طور خودکار ریه‌ها را تهویه می‌کند.

پایان درمان با ونتیلاتور

افراد زمانی از ونتیلاتور جدا می‌شوند که تنفس خود به حد کافی برسد. این فرایند معمولاً پس از رفع مشکلی که نیاز به ونتیلاتور دارد رخ می‌دهد. این فرایند با آزمایش‌های کوتاه‌مدت آغاز می‌شود. در طول شروع آزمایشات، بیمار اجازه دارد برای مدتی به تنهایی نفس بکشد. این دوره‌ها برای انطباق با شرایط جدید به‌تدریج افزایش می‌یابد. در حالی که بسیاری از بیماران در اولین تلاش با موفقیت از ونتیلاتور جدا می‌شوند، این دوره ممکن است در برخی از بیماران بیشتر طول بکشد. هنگامی که بیمار به اندازه کافی نفس بکشد، ونتیلاتور خاموش می‌شود.

پس از خروج بیمار از ونتیلاتور، لوله‌ای که تنفس را فراهم می‌کند خارج می‌شود. در این مدت بیمار ممکن است سرفه کند. پس از برداشتن لوله از نای، ممکن است برای مدت کوتاهی گرفتگی صدا ایجاد شود. تلاش‌های مکرر از شیر گرفتن ممکن است در یک دوره زمانی طولانی رخ ندهد، در این صورت بیمار باید برای مدت طولانی با ونتیلاتور زندگی کند.

از کجا می‌توانیم دستگاه ونتیلاتور تهیه کنیم؟

اگر برای شما استفاده از دستگاه ونتیلاتور تجویز شده است، باید این دستگاه را تهیه نمایید؛ اما اصلاً جای نگرانی نیست. مرکز مهردرمان در کنار شماست تا به بهترین شکل از بیمار خود در منزل مراقبت کنید. شما می‌توانید از بخش تجهیزات پزشکی مرکز مهردرمان اقدام به خرید یا اجاره دستگاه ونتیلاتور بکنید. برای این کار کافی است با کارشناسان ما تماس برقرار کنید تا پس از بررسی درخواست شما، ونتیلاتور را به منزل شما ارسال کرده و خدمات مدنظر شما را نیز ارائه دهند.