زخم استومی چیست و نحوه مراقبت
زخم استومی یکی از شکایات رایجی است که در صورت عدم رعایت نکات مهم ایجاد خواهد شد. پوست اطراف استومای شما باید همیشه شبیه پوست بقیه قسمت‌های شکم باشد. با این حال، ضایعاتی که از استومی خارج میشود می‌تواند باعث حساسیت یا درد در این ناحیه شود. چند راه برای کمک به حفظ سلامت پوست وجود دارد و در این بخش برای شما توضیح خواهیم داد.
زخم استومی و درمان آن
درصورت بروز زخم استومی، اول از همه باید به وضعیت بالینی توجه کنید و علائم را بررسی کنید. از کیسه با اندازه مناسب و دهانه مانع پوستی استفاده کنید. سوراخ خیلی کوچک می‌تواند استوما را بریده یا آسیب برساند و این ممکن است باعث ملتهب شدن آن شود. اگر دهانه بیش از حد بزرگ باشد، مدفوع ممکن است با پوست تماس پیدا کند و آن را تحریک کند. در هر دو مورد، کیسه یا سد پوستی را با کیسه‌ای که به‌خوبی جا میشود جایگزین کنید.
سیستم کیسه جمع‌آوری را به‌صورت دوره‌ای تغییر دهید تا از نشتی و تحریک پوست جلوگیری شود. مهم است که زمان مشخصی برای تعویض داشته باشید. منتظر نشت یا سایر علائم مشکل مانند خارش و سوزش نباشید.
هنگام برداشتن سیستم کیسه جمع‌آوری از روی پوست مراقب باشید و بیش از یک‌بار در روز آن را خارج نکنید، مگر اینکه مشکلی وجود داشته باشد. با جداکردن آرام پوست خود از مانع چسبنده به‌جای کشیدن مانع از روی پوست، سد پوستی را بردارید.
برای جلوگیری از زخم استومی:
پوست اطراف استوما را با آب تمیز کنید. قبل از استفاده از پوشش، مانع پوستی یا کیسه، پوست را کاملاً خشک کنید.
نسبت به حساسیت و آلرژی به مواد چسب، نوار یا کیسه مانع پوستی هوشیار باشید. اینها می‌توانند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از استفاده از یک محصول ایجاد شوند، زیرا بدن به‌تدریج حساس میشود.
اگر پوست شما فقط در جایی که کیسه پلاستیکی با پوست شما تماس دارد تحریک میشود، می‌توانید کیسه را بپوشانید یا کیسه مارک دیگری را امتحان کنید. یک پرستار استومی می‌تواند در صورت نیاز پیشنهاداتی را ارائه دهد. تولیدکنندگان لوازم استومی دارای روکش‌های کیسه‌ای هستند یا می‌توانید خودتان آن را بسازید. ممکن است لازم باشد محصولات مختلفی را امتحان کنید تا ببینید پوست شما چگونه به آنها واکنش نشان می‌دهد.
انسداد استومی
مواقعی وجود خواهد داشت که برای مدت کوتاهی هیچ مدفوعی از استومی شما خارج نمی‌شود. این طبیعی است. اما اگر استومای شما برای 4 تا 6 ساعت فعال نبوده و گرفتگی، درد یا حالت تهوع دارید، ممکن است انسداد در روده شما وجود داشته باشد. اگر این اتفاق افتاد، فوراً با پزشک یا پرستار استومی خود تماس بگیرید. شاید زخم استومی مشاهده نشود اما احتمال تورم وجود خواهد داشت.
در اینجا چند مرحله برای کمک به حفظ جریان استومی به‌اندازه کافی آورده شده است:
- نسبت به تورم استومی هوشیار باشید و در صورت نیاز، دهانه ویفر یا سجاف را تنظیم کنید تا تورم فروکش کند.
- یک حمام آب گرم بگیرید تا عضلات شکمتان شل شوند.
- اگر دفع مدفوع کم باشد ممکن است مایعات مصرف شود: از غذاهای جامد باید اجتناب شود.
- گاهی اوقات تغییر وضعیت، مانند بالابردن زانوها به سمت سینه، می‌تواند به حرکت غذا در روده کمک کند.
- ملین مصرف نکنید.
غذاهای سرشار از فیبر مانند سبزیجات سبز، کلم، کرفس، آناناس، آجیل، نارگیل و ذرت می‌توانند باعث انسداد شوند. انسداد همچنین می‌تواند ناشی از تغییرات داخلی مانند چسبندگی (بافت زخمی که پس از جراحی در داخل شکم شما ایجاد میشود) باشد.
اگر درد و گرفتگی بدون دفع مدفوع بیش از دو ساعت ادامه داشت و نمی‌توانید به پزشک یا پرستار استومی خود مراجعه کنید، به اورژانس یک مرکز مراقبتهای بهداشتی بروید. تمام لوازم استومی خود را با خود ببرید.
در چه صورت باید برای زخم استومی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن موارد زیر باید با پزشک یا پرستار استومی تماس بگیرید:
- گرفتگی‌هایی که بیش از 2 یا 3 ساعت طول می‌کشد.
- تهوع و استفراغ مداوم
- بدون مدفوع از استومی به مدت 4 تا 6 ساعت همراه با گرفتگی و حالت تهوع
- ترشحات بسیار مایع با شدت زیاد که بیش از 5 یا 6 ساعت طول می‌کشد.
- بوی بدی که بیش از یک هفته طول می‌کشد . (این ممکن است نشانه عفونت باشد)
- بریدگی در استوما
- صدمات استوما
- تحریک شدید پوست یا زخم‌های عمیق
- خونریزی زیاد از دهانه استوما (اگر با تخلیه کیسه چندین بار خونریزی متوسط پیدا کردید). (توجه: خوردن چغندر باعث ایجاد لکه‌های قرمز میشود.)
- خونریزی مداوم در جایی که استوما با پوست تماس پیدا می‌کند.
- تغییر غیرعادی در اندازه یا رنگ استوما
- هر چیز غیرعادی مربوط به استومی
غلبه بر مشکلات شایع که باعث زخم استومی می‌شوند!
در زیر برخی از مشکلات رایج استوما را که ممکن است در زندگی روزمره خود تجربه کنید، همراه با اطلاعاتی در مورد چگونگی غلبه بر این مشکلات با استومای خود مشاهده خواهید کرد:
نشتی
نشت کیسه استومانشت یک نگرانی بزرگ برای بسیاری از افراد مبتلا به استوما است. پس از جراحی ممکن است متوجه شوید که شکل شکم شما تغییر می‌کند، به‌خصوص اگر وزن اضافه یا کم کنید. این بر اندازه استوما تأثیر می‌گذارد، بنابراین بسیار مهم است که اندازه استومای شما مرتباً بررسی شود. کیسه نامناسب باعث ایجاد درد در پوست میشود؛ بنابراین مهم است که به طور منظم اندازه قالب و مناسب‌بودن کیسه استومای خود را بررسی کنید.
اگر در انجام این کار احساس راحتی نمی‌کنید، باید با پرستار استوما خود تماس بگیرید، زیرا آنها می‌توانند در اندازه‌گیری استوم به شما کمک کنند.
تغییر در خروجی استومای می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در نشت و ایجاد زخم استومی شود. اگر تغییر در خروجی برای چند روز ادامه یابد، برای شما مهم است که به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
بادکردن
چنین موردی زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه استومای شما با باد منفجر شود. این معمولاً به دلیل خیس شدن فیلتر یا مسدودشدن خروجی استوما است. این حالت می‌تواند باعث دورشدن کیسه از بدن شود. اگر در حال تجربه چنین وضعیتی هستید، می‌توانید نکات زیر را اجرا کنید. اگر از پوشش فیلتر استفاده می‌کنید، سعی کنید آن را بردارید. نکته بعدی این است که مصرف مایعات و رژیم غذایی خود را در نظر بگیرید:
- غذاهای تند، برخی سبزیجات (پیاز، کلم، نخود و لوبیا) و نوشابه‌های گازدار برای افزایش باد شناخته شده‌اند، بنابراین سعی کنید از مصرف آنها اجتناب کنید.
- از نوشیدن همراه با وعده غذایی خودداری کنید؛ زیرا باعث میشود هوای اضافی را ببلعید.
- خوردن وعده‌های غذایی منظم باعث کاهش باد میشود.
- آدامس نجوید و از استعمال دخانیات خودداری کنید، زیرا هر دوی این فعالیت‌ها میزان هوایی را که می‌خوریم افزایش می‌دهند.
زخم پوست
زخم پوست اطراف استوما شایع است. مراقبت خوب از پوست برای جلوگیری از زخم شدن پوست حیاتی است. پوست درد یک مشکل رایج است و اغلب دیده میشود، اما به‌راحتی قابل‌درمان است. پس از جراحی ممکن است متوجه شوید که شکل شکم شما تغییر می‌کند، به‌خصوص اگر وزن اضافه یا کم کنید. این بدان معناست که پوست نزدیک به استومای شما ممکن است به طور یکنواخت در برابر کیسه شما قرار نگیرد و پوست سالم را در معرض دید قرار دهد و اجازه دهد پوست زخم ایجاد شود یا نشت ایجاد کند؛ بنابراین مهم است که به طور منظم اندازه قالب و مناسب‌بودن کیسه استومای خود را بررسی کنید تا از بروز زخم استومی جلوگیری کنید.
فولیکولیت
این التهاب فولیکول‌های مو است. به نظر می‌رسد جوش‌های کوچک، گاهی اوقات پر از چرک که می‌تواند دردناک باشد و اغلب پس از تراشیدن پوست اطراف استوما دیده میشود. به‌محض اینکه متوجه هرگونه تغییر در پوست بلافاصله در اطراف استوم خود شدید، لطفاً برای مشاوره در مورد درمان با پرستار مراقبت از استوما تماس بگیرید.
ضربه به استوما یا پوست
استوما و پوست اطراف آن در معرض آسیب است و بنابراین باید به‌خوبی از آن مراقبت کرد. یک قالب با اندازه نادرست ممکن است ساییده شود و باعث آسیب به کناره استوما شود که زخم استومی کوچک را ایجاد کند. ممکن است شکل استوما ثابت بماند؛ اما اندازه آن تغییر کرده باشد. عادت کنید که به طور منظم استوما، قالب و پوست اطراف خود را چک کنید.
خونریزی
خونریزی هنگام پاک‌کردن استوما شایع است و جای نگرانی نیست. ابتدا باید استومای خود را معاینه کنید و مشخص کنید که خون از کجا می‌آید. سپس با یک پد تمیز و خشک به‌آرامی لکه خون را فشار دهید. اگر خون در داخل کیسه استوما ویا در مدفوع خود مشاهده کردید، باید با پرستار یا پزشک عمومی خود تماس بگیرید. در صورت مصرف داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین یا آسپرین ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.
لطفاً توجه داشته باشید اگر خونریزی شدید، مداوم یا از داخل استوما می‌آید، باید از پرستار مراقبت از استوما یا پزشک عمومی خود مشاوره فوری بگیرید.
پرولاپس
برخی افراد ممکن است پرولاپس استوما را تجربه کنند. اگر عضلات پشتیبان آن ضعیف باشند، ممکن است استوما پرولاپس داشته باشد یا در نتیجه کشیدگی عضلات شکم، یعنی از طریق بلندکردن، اتفاق بیفتد.
هر فعالیتی که باعث افزایش فشار داخل شکمی شود – مانند سرفه یا عطسه می‌تواند باعث افتادگی استوما شود، بنابراین اگر از سرفه یا سرماخوردگی شدید رنج می‌برید، سعی کنید به‌آرامی شکم خود را هنگام سرفه یا عطسه نگه دارید.
اغلب توصیه میشود در صورت بروز افتادگی استوما، اندازه قالب شما باید 5 میلی‌متر بزرگ‌تر بریده شود تا از ساییده شدن دهانه کیسه استوما یا ضربه به روده در هنگام افتادگی استوما جلوگیری شود.
درازکشیدن ممکن است اندازه پرولاپس را کاهش دهد و از کشیده شدن کیسه جلوگیری کند. در برخی موارد استفاده از کمربند نگهدارنده در حالت خوابیده می‌تواند در مدیریت افتادگی مؤثر باشد. پرستار استوما می‌تواند در مورداستفاده از لباس یا کمربند استومی به شما توصیه کند.
فتق
این حالت زمانی ایجاد میشود که در دیواره عضلانی ضعف وجود داشته باشد. فتق پاراستومال می‌تواند در اطراف استوما رخ دهد و جایی است که بخشی از روده شما از طریق عضله شکم فشار می‌آورد و تورم زیرپوست استوما ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث ناراحتی یا درد شود.
ورزش ملایم برای جلوگیری از ایجاد فتق پاراستومال مهم است. لازم است سعی کنید عضلات مرکزی بدن خود را تقویت کنید، پرستار استوما شما می‌تواند در مورد تمرینات خاص به شما توصیه کند.
سعی کنید در هنگام سرفه و عطسه با محکم نگه‌داشتن ناحیه شکم خود را حمایت کنید، این کار باعث حمایت بیشتر از عضلات اطراف این ناحیه میشود.
در برخی افراد، فتق پاراستومال هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند، اما برخی دیگر ممکن است احساس کشیدن، ناراحتی یا درد را تجربه کنند. این اغلب به‌اندازه فتق بستگی دارد و می‌توان با پوشیدن یک لباس حمایتی اندازه‌گیری شده آن را کاهش داد.
انجام عمل جراحی برای ترمیم فتق بسته به علائم و تأثیر بر کیفیت زندگی امکان‌پذیر است، اما این امر به‌صورت فردی توسط جراح شما ارزیابی میشود. متأسفانه، همچنان ممکن است خطر ایجاد فتق دیگری پس از ترمیم وجود داشته باشد.
لطفاً توجه داشته باشید اگر همچنان با فتق استومای خود مشکل دارید، باید برای مشاوره و پشتیبانی بیشتر با پرستار مراقبت از استوما تماس بگیرید.
در صورت بروز زخم استومی از چه کسی کمک بگیریم؟
شما می‌توانید با کمک انواع خدمات مرکز مهر درمان، تمامی مشکلات و مسائل مرتبط با هر بیماری از جمله زخم استومی را درمان کنید. فقط کافی است که از بخش خدمات استومی مراجعه کرده و نوبت خود را رزرو نمایید.
نظرات: