عوارض استومی بعد از جراحی

سالانه هزاران نفر تحت عمل جراحی استومی قرار می‌گیرند. برای برخی، جراحی یک روش نجات‌بخش است. برای برخی دیگر، برای بیماری روده، آسیب یا اصلاح نقص مادرزادی انجام می‌شود. روش‌های جراحی در سال‌های اخیر بسیار بهبود یافته‌اند و بسیاری از جراحی‌های استومی امروزه به‌جای دائمی، موقتی هستند. با این حال جزو جدایی‌ناپذیری از  عمل، عوارض خاص آن است. عوارض استومی که احتمال دارد با آنها مواجه شوید در ادامه برای شما جمع‌آوری‌شده است. در صورت هریک از عوارض بهتر است با پزشک خود مشورت کنید یا از بخش خدمات استومی کمک بگیرید.

عوارض استومی بعد از جراحی

اگر به بیماران نحوه استفاده صحیح از کیسه‌های کولوستومی مدرن و سایر وسایل را آموزش دهید، مراقبت از آن آسان است. اگر فردی آنها را به‌موقع دریافت نکند یا نخریده باشد، عوارضی ایجاد می‌شود که برخی از آنها را می‌توان با مداخله جراحی اصلاح کرد.بنابراین، جنبه‌های اصلی توانبخشی پزشکی بیماران مبتلا به استومی روده عبارت‌اند از:

• استفاده از وسایل مدرن توانبخشی (کیسه‌های کولوستومی و محصولات مراقبت از پوست پریستوم.
• مراقبت حمایتی
• جراحی ترمیمی (برای بیش از 20٪ از بیماران قابل‌استفاده نیست)

ایسکمی و نکروز

ایسکمی بدتر شدن خون‌رسانی به قسمت روده‌ای است که به‌صورت استومی خارج می‌شود و در نتیجه ایجاد نکروز یا قانقاریا در استومی است. این وضعیت معمولاً در 24-72 ساعت اول پس از جراحی ایجاد می‌شود؛ بنابراین، استومی باید از نظر زنده‌ماندن در اوایل دوره پس از عمل به‌دقت تحت‌نظر باشد. مهم‌ترین سرنخ در پیگیری، ظاهر استومی، یعنی روده است. زمانی که مشکلی وجود نداشته باشد، ظاهری صورتی مایل به قرمز، براق و مرطوب دارد اما زمانی که نکروز رخ دهد، روزنه‌های با خون‌رسانی ضعیف به رنگ آبی تیره یا بنفش و استومی‌های گانگرونی قهوه‌ای یا سیاه به نظر می‌رسند.

اگر ایسکمی و نکروز در استومی ایجاد شود، معمولاً لازم است قسمتی از روده با اختلال در جریان خون برداشته شود و استومیی جدید با قسمت جدیدی از روده ساخته شود.

خون‌ریزی

از عوارض استومی که معمولاً در اوایل دوره بعد از جراحی رخ می‌دهد، می‌توان به خون‌ریزی اشاره کرد. باید مشخص شود که آیا خونریزی از سطح روده تبدیل شده به استومی منشأ می‌گیرد یا از کناره‌های استومی یا از داخل روده. خونریزی از داخل روده در واقع یک خونریزی گوارشی است و باید به همین شکل درمان شود. از طرفی در موارد خونریزی ناشی از خود استومی یا اطراف آن، خونریزی با درمان‌های موضعی کنترل می‌شود.

جداسازی پوستی مخاطی (جدایی استومی از پوست)

استومی با بخیه به پوست اطراف انتهای روده ثابت می‌شود. اگر در این خط بخیه بهبودی کافی وجود نداشته باشد، لبه‌های استومی از پوست اطراف جدا می‌شود. این وضعیت “تجزیه پوستی مخاطی” نامیده می‌شود. ممکن است در هر زمانی پس از جراحی رخ دهد. این مشکل که معمولاً با درمان‌های موضعی قابل‌کنترل است، ممکن است گاهی نیاز به مداخله جراحی جدید داشته باشد.

انقباض استومی (نفوذ استومی)

علاوه بر جداسازی پوستی مخاطی، استومی به پایین فرومی‌ریزد. ممکن است در هر زمانی پس از جراحی رخ دهد. اگر دهان استومی به طور کامل به داخل شکم بیرون‌زده باشد، نیاز به درمان فوری جراحی است. از طرفی در مواردی که دهان استومی در زیرپوست باقی می‌ماند سعی می‌شود ابتدا با درمان‌های موضعی مشکل برطرف شود.

افتادگی استومی (برآمدگی روده از استومی)

استومی بیرون‌زدگی قسمتی از روده در آن‌سوی استومی است. در هر نوع استومی دیده می‌شود. ممکن است در هر زمانی پس از جراحی رخ دهد. اگر به‌طورجدی کیفیت زندگی بیمار را تحت‌تأثیر قرار ندهد، اختلال خونریزی یا انسداد روده ایجاد نکند، پرولاپس استومی را می‌توان بدون درمان دنبال کرد. در غیر این صورت، استومی باید بازسازی شود یا در صورت امکان با مداخله جراحی بسته شود.

تنگی استومی

اگر تنگی در دهان استومی ایجاد شود، تصویری از انسداد جزئی روده ایجاد می‌شود. ممکن است در هر زمانی پس از جراحی رخ دهد. شناسایی علت تنگی استومی و درمان آن ضروری است. درمان‌های محلی و تنظیم رژیم غذایی در درجه اول برای تنگی اعمال می‌شود. اگر این درمان‌ها شکست بخورند، استومی باید با یک مداخله جراحی جدید جایگزین شود.

فتق پاراستومیل (فتق استومی محیطی)

یکی از شایع‌ترین مشکلات استومی است. این حالت فتق سایر قسمت‌های روده در زیرپوست از طریق سوراخ ایجاد شده برای استومی در دیواره شکم است. خود را به‌صورت تورم در اطراف استومی نشان می‌دهد. فتق پاراستومیل تنها در صورتی قابل‌پیگیری است که در عمل استومی و قراردادن کیسه استومی اختلال ایجاد نکند. در غیر این صورت، فتق باید با یک مداخله جراحی جدید ترمیم شود.

اگزمای تحریک‌کننده (درماتیت تحریکی)

تحریک پوست و ایجاد اگزما در نتیجه تماس مستقیم محتویات روده با پوست است. معمولاً در استومی نوع روده کوچک مشاهده می‌شود. این به دلیل استفاده ناکافی یا نادرست مراقبت از استومی ایجاد می‌شود. اگر به‌درستی درمان نشود، می‌تواند باعث آسیب تا زخم و ازبین‌رفتن پوست شود. کمک‌گرفتن از یک متخصص مراقبت از استومی و اعمال درمان موضعی با راهنمایی‌های لازم بسیار مهم است.

اگزمای آلرژیک

این نتیجه حساسیت به محصولات مورداستفاده در مراقبت از استومی است. معمولاً محدود به منطقه‌ای است که آداپتور در آن اعمال می‌شود. قرمزی، ادم، خارش، سوزش، سوزش، ساییدگی، رطوبت یا خونریزی ممکن است رخ دهد. اصلاح محصول و درمان‌های محلی مورد نیاز است.

پیودرما گانگرنوزوم

این بیماری است که در آن زخم‌های دردناک، گانگرونی و خونریزی دهنده در پوست اطراف استومی مشاهده می‌شود. به طور کلی در بیمارانی که سیستم ایمنی آنها تحت‌فشار شدید است (فرایند شیمی درمانی، بیماری سرطان، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی) دیده می‌شود. برای تشخیص نیاز به بیوپسی است. پس از تشخیص با داروهای سیستمیک و موضعی درمان می‌شود. در بیمارانی که به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند، ممکن است نیاز به جایگزینی استومی با یک مداخله جراحی جدید باشد.

کاپوت مدوسا

این وضعیتی است که در نتیجه بزرگ‌شدن سیاهرگ‌های اطراف استومی رخ می‌دهد. محافظت از این نواحی در برابر ضربه مهم است، زیرا این عروق به‌راحتی آسیب می‌بینند و باعث خونریزی قابل توجهی می‌شوند. برای این منظور، آداپتور استومی باید نرم انتخاب شود، با دقت برداشته شود و تمیزکردن پوست باید با دقت انجام شود. در صورت خونریزی ابتدا درمان‌های موضعی اعمال می‌شود. با این حال، مداخلات جراحی یا رادیولوژیک ممکن است در خونریزی کنترل نشده ضروری باشد.

عفونت قارچی

عفونت‌های قارچی اطراف استومی معمولاً در افرادی رخ می‌دهد که دارای نقص ایمنی، کم‌خونی، چاق، دیابتی یا تحت درمان طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک هستند. آنها در اطراف استومی به‌صورت قرمز روشن در وسط و پلاک‌های رنگ‌پریده در اطراف آنها دیده می‌شوند. خشک نگه‌داشتن ناحیه، برش صحیح آداپتور، جلوگیری از نشتی می‌تواند از عارضه جلوگیری کند. درمان آن کرم‌های ضدقارچ موضعی مؤثر است.

پیشگیری از عوارض استومی

یکی از  راه‌های مهم در پیشگیری از وقوع عوارض استومی، انتخاب کیسه مناسب است. برای انتخاب درست در هنگام انتخاب کیسه‌های کولوستومی، باید شکل شکم، وجود چین در ناحیه استوما را مشخص کرد. ارزیابی در وضعیت خوابیده به پشت، نشسته، ایستاده ضروری است.

شما باید از استوما مراقبت کنید، از ابزارها و وسایل در نظر گرفته شده برای این کار به‌درستی استفاده کنید، وضعیت بیماران خود را به‌موقع کنترل کنید و وضعیت آنها را درک کنید.

حمایت روانی از بیمار با استومی نیز مهم است. باید به او توضیح دهید که زندگی او به همین‌جا ختم نمی‌شود. به‌عنوان‌مثال برداشتن استوما لزوماً به معنای ناتوانی نیست. برخی از بیماران آنقدر به داشتن استومی عادت می‌کنند که در حین استومی زایمان می‌کنند.